Click to set custom HTML
Ενότητα 2η Η εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Αθήνα
Ἐν Ἀθήναις τοὺς παῖδας μετ’ ἐπιμελείας
Στην Αθήνα τα παιδιά με φροντίδα
διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι.
διδάσκουν και συμβουλεύουν.
Πρῶτον μὲν καὶ τροφὸς καὶ μήτηρ
Πρώτα απ' όλους και η παραμάνα και η μητέρα
καὶ παιδαγωγὸς καὶ αὐτὸς ὁ πατὴρ ἐπιμελοῦνται,
και ο παιδαγωγός και ο ίδιος ο πατέρας φροντίζουν
ὅπως βέλτιστος γενήσεται ὁ παῖς,
πώς θα γίνει το παιδί ακόμα καλύτερο
διδάσκοντες ὅτι τὸ μὲν δίκαιόν ,
διδάσκοντας ότι το ένα είναι δίκαιο,
τὸ δὲ ἄδικον καὶ τόδε μὲν καλόν, τόδε δὲ αἰσχρόν ἐστι.
το άλλο άδικο, αυτό ωραίο, το άλλο άσχημο.
Εἶτα δέ, ἐπειδὰν οἱ παῖδες εἰς ἡλικίαν ἔλθωσιν,
Έπειτα, τα παιδιά όταν φτάσουν στην κατάλληλη ηλικία
οἱ γονεῖς εἰς (οἴκους) διδασκάλων πέμπουσιν
οι γονείς τα στέλνουν στα σπίτια των δασκάλων,
ἔνθα οἱ μὲν γραμματισταὶ ἐπιμελοῦνται
όπου οι δάσκαλοι της γραφής και της ανάγνωσης φροντίζουν
ὅπως γράμματα μάθωσιν καὶ τὰ γεγραμμένα ἐννοῶσι,
να μάθουν γράμματα και να καταλαβαίνουν όσα είναι γραμμένα,
οἱ δὲ κιθαρισταὶ τῷ κιθαρίζειν ἡμερωτέρους αὐτοὺς ποιεῖν πειρῶνται
ενώ οι κιθαριστές με το να παίζουν λύρα προσπαθούν να τα κάνουν πιο ήμερα
καὶ τὰς τῶν παίδων ψυχὰς πρὸς τὸν ῥυθμὸν καὶ τὴν ἁρμονίαν οἰκειοῦσι.
και εξοικειώνουν την ψυχή τους στο ρυθμό και την αρμονία.
Ἔτι οἱ παῖδες ἐν γυμνασίοις καὶ παλαίστραις φοιτῶσιν,
Επιπλέον, τα παιδιά συχνάζουν στα γυμναστήρια και στις παλαίστρες,
ἔνθα οἱ παιδοτρίβαι βελτίω τὰ σώματα αὐτῶν ποιοῦσι,
όπου οι δάσκαλοι της γυμναστικής κάνουν τα σώματά τους πιο δυνατά,
ἵνα μὴ ἀναγκάζωνται ἀποδειλιᾶν
για να μην αναγκάζονται να δειλιάζουν
διὰ τὴν τῶν σωμάτων πονηρίαν.
εξαιτίας της κακής σωματικής κατάστασης.
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
Ενότητα 3η Επαγγέλματα των αρχαίων Αθηναίων
Ἀθηναῖοι, ὡς καὶ οἱ ἑτέρας πόλεις κατοικοῦντες,
Οι Αθηναίοι, όπως και αυτοί που κατοικούν στις άλλες πόλεις,
πολλὰ ἐν τῷ βίῳ ἐπιτηδεύουσι,
ασκούν πολλά επαγγέλματα στη ζωή τους,
ἵνα τὰ ἀναγκαῖα πορίζωνται:
για να εξασφαλίζουν τα αναγκαία:
Ναυσικύδης ναύκληρος ὢν περὶ τὴν τοῦ σώματος τροφὴν
Ο Ναυσικύδης που ήταν πλοιοκτήτης, για τη συντήρηση
ἑαυτῷ καὶ τοῖς οἰκείοις ἐσπούδαζε,
του εαυτού του και των δικών του μεριμνούσε
τοῦτ’ αὐτὸ δ’ ἐποίουν
και το ίδιο ακριβώς έκαναν
Ξένων ὁ ἔμπορος καὶ Ξενοκλῆς ὁ κάπηλος.
ο Ξένων ο έμπορος και ο Ξενοκλής ο μικροπωλητής.
Πολύζηλος ἀπὸ ἀλφιτοποιίας ἑαυτὸν καὶ οἰκέτας ἔτρεφε,
Ο Πολύζηλος συντηρούσε τον εαυτό του και τους οικιακούς του δούλους με την παρασκευή κριθάλευρου,
ἔτι δὲ πολλάκις τῇ πόλει ἐλειτούργει.
και ακόμα μερικές φορές προσέφερε δημόσια υπηρεσία στην πόλη με δικά του χρήματα.
Γλαύκων ὁ Χολαργεὺς ἐγεώργει καὶ βοῦς ἔτρεφε,
Ο Γλαύκων από το Χολαργό ήταν γεωργός και έτρεφε βόδια,
Δημέας δὲ ἀπὸ χλαμυδουργίας διετρέφετο,
ο Δημέας ζούσε από την τέχνη της κατασκευής χλαμύδων,
Μεγαρέων δ’ οἱ πλεῖστοι ἀπὸ ἐξωμιδοποιίας.
και οι περισσότεροι από τους Μεγαρείς από την τέχνη της κατασκευής εξωμίδων.
Οὐκ ὀλίγοι τῶν πολιτῶν τέχνην τινὰ ἐξεμάνθανον,
Αρκετοί από τους πολίτες μάθαιναν καλά κάποια τέχνη,
οἷον τὴν τῶν λιθοξόων, κεραμέων, τεκτόνων, σκυτοτόμων,
όπως την τέχνη του μαρμαρά, του κεραμέα, του μαραγκού, του τσαγκάρη,
καὶ πλεῖστα ἐπιτήδεια τῷ βίῳ ἐξειργάζοντο.
και εξασφάλιζαν πάρα πολλά αναγκαία αγαθά για τη ζωή τους.
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
Ενότητα 4η Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
Πλέομεν ὅσον τριακοσίους σταδίους
Πλέουμε περίπου τριακόσια στάδια
καὶ νήσῳ μικρᾷ καὶ ἐρήμῃ προσφερόμεθα.
και αγκυροβολούμε σ' ένα νησί μικρό και έρημο.
Μείναντες δὲ ἡμέρας ἐν τῇ νήσῳ πέντε, τῇ ἕκτῃ ἐξορμῶμεν
Κι αφού μείναμε στο νησί πέντε μέρες, την έκτη ξεκινούμε
καὶ τῇ ὀγδόῃ καθορῶμεν ἀνθρώπους πολλοὺς
και την όγδοη διακρίνουμε πολλούς ανθρώπους
ἐπὶ τοῦ πελάγους διαθέοντας,
να τρέχουν εδώ κι εκεί πάνω στη θάλασσα,
ἅπαντα ἡμῖν προσεοικότας καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ μεγέθη,
που έμοιαζαν με μας σε όλα και στο σώμα και στο ανάστημα
πλὴν τῶν ποδῶν μόνων·
εκτός μόνο από τα πόδια·
ταῦτα γὰρ φέλλινα ἔχουσιν·
γιατί αυτά τα είχαν κατασκευασμένα από φελλό·
ἀφ’ οὗ δή, οἶμαι, καὶ καλοῦνται Φελλόποδες.
γι’ αυτό το λόγο μάλιστα, νομίζω, και ονομάζονται Φελλόποδες.
Θαυμάζομεν οὖν ὁρῶντες οὐ βαπτιζομένους,
Απορούμε, λοιπόν, βλέποντάς τους να μη βουλιάζουν,
ἀλλὰ ὑπερέχοντας τῶν κυμάτων
αλλά να μένουν πάνω στα κύματα
καὶ ἀδεῶς ὁδοιποροῦντας.
και να βαδίζουν χωρίς φόβο.
Οἱ δὲ καὶ προσέρχονται καὶ ἀσπάζονται ἡμᾶς
Και αυτοί μας πλησιάζουν και μας καλωσορίζουν
ἑλληνικῇ φωνῇ λέγουσί τε
και μας λένε στα ελληνικά
εἰς Φελλὼ τὴν αὑτῶν πατρίδα ἐπείγεσθαι.
ότι βιάζονται (να φτάσουν) στη Φελλώ, την πατρίδα τους.
Μέχρι μὲν οὖν τινος συνοδοιποροῦσι ἡμῖν παραθέοντες,
Ως ένα σημείο, λοιπόν, μας συνοδεύουν τρέχοντας δίπλα μας,
εἶτα ἀποτρεπόμενοι τῆς ὁδοῦ βαδίζουσιν
και έπειτα, αλλάζοντας δρόμο, προχωρούν
εὔπλοιαν ἡμῖν ἐπευχόμενοι.
ευχόμενοι σε μας «καλό ταξίδι».
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
Ενότητα 5η Ο πλούτος της αττικής γης
Τῶν Ἀθήνησι προεστηκότων ἔλεγόν τινες
Μερικοί από τους ηγέτες της Αθήνας έλεγαν
ὡς γιγνώσκουσι μὲν τὸ δίκαιον,
ότι δήθεν γνωρίζουν το δίκαιο,
διὰ δὲ τὴν τοῦ πλήθους πενίαν
όμως λόγω της φτώχειας του λαού
ἀναγκάζονται ἀδικώτεροι εἶναι περὶ τὰς πόλεις.
αναγκάζονται να είναι άδικοι απέναντι στις (άλλες) πόλεις.
Ἐκ τούτου ἐπεχείρησα σκοπεῖν
Εξαιτίας αυτού επιχείρησα να διερευνήσω
εἴ πῃ δύναιντ’ ἂν οἱ πολῖται
αν θα μπορούσαν με κάποιο τρόπο οι πολίτες
διατρέφεσθαι ἐκ τῆς ἑαυτῶν.
να συντηρηθούν από τη χώρα τους.
Τοῦτο μὲν οὖν εὐθὺς ἀνεφαίνετό μοι 1
Άρχισα, λοιπόν, να σχηματίζω την εξής γνώμη,
ὅτι ἡ χώρα πέφυκεν
ότι δηλαδή η χώρα είναι από τη φύση της ικανή
οἵα πλείστας προσόδους παρέχεσθαι.
να παρέχει πάρα πολλούς πόρους/ έσοδα.
Αἱ μὲν γὰρ ὧραι ἐνθάδε πρᾳόταταί εἰσιν·
Γιατί οι εποχές εδώ είναι πάρα πολύ ήπιες·
ἃ δὲ πολλαχοῦ οὐδὲ βλαστάνει ἐνθάδε καρποφορεῖ.
και τα φυτά που σε πολλά μέρη ούτε καν φυτρώνουν καρποφορούν εδώ.
Ὣσπερ δὲ ἡ γῆ, οὕτω καὶ ἡ περὶ τὴν χώραν θάλαττα
Και όπως ακριβώς η γη έτσι και η θάλασσα γύρω από τη χώρα
παμφορωτάτη ἐστίν.
παράγει κάθε λογής αγαθά,
Καὶ μὴν ὅσαπερ οἱ θεοὶ
Και ασφαλώς, όσα, βέβαια, οι θεοί
ἐν ταῖς ὥραις ἀγαθὰ παρέχουσι,
αγαθά δίνουν σε κάθε εποχή
καὶ ταῦτα πάντα ἐνταῦθα πρῳαίτα τὰ μὲν ἄρχεται,
και αυτά όλα εδώ πάρα πολύ νωρίς αρχίζουν
ὀψιαίτατα δὲ λήγει.
και πάρα πολύ αργά σταματούν.
Πρὸς τούτοις καὶ ἀίδια ἀγαθὰ ἔχει ἡ χώρα.
Επιπλέον, η χώρα έχει και παντοτινά αγαθά.
Πέφυκε μὲν γὰρ λίθος ἐν αὐτῇ ἄφθονος,
Έτσι, από τη φύση υπάρχει σ’ αυτήν άφθονο μάρμαρο,
ἐξ οὗ κάλλιστοι μὲν ναοί, κάλλιστοι δὲ βωμοὶ γίγνονται,
από το οποίο γίνονται πάρα πολύ όμορφοι ναοί, πολύ ωραίοι βωμοί,
εὐπρεπέστατα δὲ θεοῖς ἀγάλματα.
και πολύ κομψά για τους θεούς αγάλματα.
Ἔστι δὲ καὶ γῆ ἣ σπειρομένη μὲν οὐ φέρει καρπόν,
Υπάρχουν όμως και μερικές περιοχές που, όταν καλλιεργούνται, δεν παράγουν καρπούς,
ὀρυττομένη δὲ πολλαπλασίους τρέφει ἢ εἰ σῖτον ἔφερε.
όταν όμως αξιοποιούνται για εξόρυξη, μπορούν να θρέψουν πολύ περισσότερους απ’ όσους θα έτρεφαν, αν καλλιεργούνταν.
Καὶ μήν ὑπάργυρός ἐστι.
Και ασφαλώς έχει κοιτάσματα αργύρου.
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
Ενότητα 6η Η ομορφιά δεν είναι το παν
῎Ελαφος εὐμεγέθης ὥρᾳ θέρους
Ένα μεγαλόσωμο ελάφι σε εποχή καλοκαιριού,
διψῶν παραγίνεται
καθώς διψούσε, φτάνει κοντά
ἐπί τινα πηγὴν διαυγῆ καὶ βαθεῖαν
σε κάποια καθαρή και βαθιά πηγή
καὶ πιὼν ὅσον ἤθελεν
και, αφού ήπιε όσο (νερό) ήθελε,
προσεῖχεν τῇ τοῦ σώματος ἰδέᾳ.
παρατηρούσε τη μορφή του σώματός του.
Καὶ μάλιστα μὲν ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν κεράτων
Και κυρίως επαινούσε τη φύση των κεράτων του
ὡς κόσμος εἴη παντὶ τῷ σώματι.
με την ιδέα ότι αυτά ήταν στολίδι για όλο το σώμα του.
Ἔψεγεν δὲ τὴν τῶν σκελῶν λεπτότητα
Αντίθετα, κατηγορούσε τα λεπτά του πόδια,
ὠς οὐχ οἵων τε ὄντων φέρειν πᾶν τὸ βάρος.
επειδή, κατά τη γνώμη του, δεν μπορούσαν να αντέξουν όλο το βάρος του.
Ἐν ᾧ δὲ πρὸς τούτοις ἦν,
Και ενώ ασχολούνταν με αυτά,
ὑλακή τε κυνῶν αἰφνιδίως ἀκούεται
ξαφνικά ακούγεται γάβγισμα σκυλιών
καὶ κυνηγέται πλησίον.
και κυνηγοί το πλησιάζουν.
Ὁ δὲ πρὸς φυγὴν ὥρμα
Αυτό άρχισε να τρέχει ορμητικά, για να ξεφύγει,
καὶ μέχρις ὅπου διὰ πεδίου ἐποιεῖτο τὸν δρόμον,
και όσο έτρεχε σε ομαλό έδαφος,
ἐσῴζετο ὑπὸ τῆς ὠκύτητος τῶν σκελῶν.
σωζόταν από την ταχύτητα των ποδιών του.
᾽Επεὶ δὲ εἰς πυκνὴν καὶ δασεῖαν ὕλην ἐνέπεσεν,
Όταν όμως έφτασε σε αδιαπέραστο και πυκνό δάσος,
ἐμπλακέντων αὐτῷ τῶν κεράτων ἑάλω,
επειδή του μπλέχτηκαν τα κέρατα, παγιδεύτηκε
πείρᾳ μαθὼν
και έμαθε εξ ιδίας πείρας
ὅτι ἄρα ἄδικος ἦν τῶν ἰδίων κριτὴς
ότι πράγματι ήταν άδικος κριτής των ατομικών του γνωρισμάτων,
ψέγων μὲν τὰ σῴζοντα,
γιατί κατηγορούσε αυτά που το έσωζαν,
ἐπαινῶν δὲ τὰ προδόντα αὑτόν.
ενώ επαινούσε αυτά που το πρόδωσαν.
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
Ἐν Ἀθήναις τοὺς παῖδας μετ’ ἐπιμελείας
Στην Αθήνα τα παιδιά με φροντίδα
διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι.
διδάσκουν και συμβουλεύουν.
Πρῶτον μὲν καὶ τροφὸς καὶ μήτηρ
Πρώτα απ' όλους και η παραμάνα και η μητέρα
καὶ παιδαγωγὸς καὶ αὐτὸς ὁ πατὴρ ἐπιμελοῦνται,
και ο παιδαγωγός και ο ίδιος ο πατέρας φροντίζουν
ὅπως βέλτιστος γενήσεται ὁ παῖς,
πώς θα γίνει το παιδί ακόμα καλύτερο
διδάσκοντες ὅτι τὸ μὲν δίκαιόν ,
διδάσκοντας ότι το ένα είναι δίκαιο,
τὸ δὲ ἄδικον καὶ τόδε μὲν καλόν, τόδε δὲ αἰσχρόν ἐστι.
το άλλο άδικο, αυτό ωραίο, το άλλο άσχημο.
Εἶτα δέ, ἐπειδὰν οἱ παῖδες εἰς ἡλικίαν ἔλθωσιν,
Έπειτα, τα παιδιά όταν φτάσουν στην κατάλληλη ηλικία
οἱ γονεῖς εἰς (οἴκους) διδασκάλων πέμπουσιν
οι γονείς τα στέλνουν στα σπίτια των δασκάλων,
ἔνθα οἱ μὲν γραμματισταὶ ἐπιμελοῦνται
όπου οι δάσκαλοι της γραφής και της ανάγνωσης φροντίζουν
ὅπως γράμματα μάθωσιν καὶ τὰ γεγραμμένα ἐννοῶσι,
να μάθουν γράμματα και να καταλαβαίνουν όσα είναι γραμμένα,
οἱ δὲ κιθαρισταὶ τῷ κιθαρίζειν ἡμερωτέρους αὐτοὺς ποιεῖν πειρῶνται
ενώ οι κιθαριστές με το να παίζουν λύρα προσπαθούν να τα κάνουν πιο ήμερα
καὶ τὰς τῶν παίδων ψυχὰς πρὸς τὸν ῥυθμὸν καὶ τὴν ἁρμονίαν οἰκειοῦσι.
και εξοικειώνουν την ψυχή τους στο ρυθμό και την αρμονία.
Ἔτι οἱ παῖδες ἐν γυμνασίοις καὶ παλαίστραις φοιτῶσιν,
Επιπλέον, τα παιδιά συχνάζουν στα γυμναστήρια και στις παλαίστρες,
ἔνθα οἱ παιδοτρίβαι βελτίω τὰ σώματα αὐτῶν ποιοῦσι,
όπου οι δάσκαλοι της γυμναστικής κάνουν τα σώματά τους πιο δυνατά,
ἵνα μὴ ἀναγκάζωνται ἀποδειλιᾶν
για να μην αναγκάζονται να δειλιάζουν
διὰ τὴν τῶν σωμάτων πονηρίαν.
εξαιτίας της κακής σωματικής κατάστασης.
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
Ενότητα 3η Επαγγέλματα των αρχαίων Αθηναίων
Ἀθηναῖοι, ὡς καὶ οἱ ἑτέρας πόλεις κατοικοῦντες,
Οι Αθηναίοι, όπως και αυτοί που κατοικούν στις άλλες πόλεις,
πολλὰ ἐν τῷ βίῳ ἐπιτηδεύουσι,
ασκούν πολλά επαγγέλματα στη ζωή τους,
ἵνα τὰ ἀναγκαῖα πορίζωνται:
για να εξασφαλίζουν τα αναγκαία:
Ναυσικύδης ναύκληρος ὢν περὶ τὴν τοῦ σώματος τροφὴν
Ο Ναυσικύδης που ήταν πλοιοκτήτης, για τη συντήρηση
ἑαυτῷ καὶ τοῖς οἰκείοις ἐσπούδαζε,
του εαυτού του και των δικών του μεριμνούσε
τοῦτ’ αὐτὸ δ’ ἐποίουν
και το ίδιο ακριβώς έκαναν
Ξένων ὁ ἔμπορος καὶ Ξενοκλῆς ὁ κάπηλος.
ο Ξένων ο έμπορος και ο Ξενοκλής ο μικροπωλητής.
Πολύζηλος ἀπὸ ἀλφιτοποιίας ἑαυτὸν καὶ οἰκέτας ἔτρεφε,
Ο Πολύζηλος συντηρούσε τον εαυτό του και τους οικιακούς του δούλους με την παρασκευή κριθάλευρου,
ἔτι δὲ πολλάκις τῇ πόλει ἐλειτούργει.
και ακόμα μερικές φορές προσέφερε δημόσια υπηρεσία στην πόλη με δικά του χρήματα.
Γλαύκων ὁ Χολαργεὺς ἐγεώργει καὶ βοῦς ἔτρεφε,
Ο Γλαύκων από το Χολαργό ήταν γεωργός και έτρεφε βόδια,
Δημέας δὲ ἀπὸ χλαμυδουργίας διετρέφετο,
ο Δημέας ζούσε από την τέχνη της κατασκευής χλαμύδων,
Μεγαρέων δ’ οἱ πλεῖστοι ἀπὸ ἐξωμιδοποιίας.
και οι περισσότεροι από τους Μεγαρείς από την τέχνη της κατασκευής εξωμίδων.
Οὐκ ὀλίγοι τῶν πολιτῶν τέχνην τινὰ ἐξεμάνθανον,
Αρκετοί από τους πολίτες μάθαιναν καλά κάποια τέχνη,
οἷον τὴν τῶν λιθοξόων, κεραμέων, τεκτόνων, σκυτοτόμων,
όπως την τέχνη του μαρμαρά, του κεραμέα, του μαραγκού, του τσαγκάρη,
καὶ πλεῖστα ἐπιτήδεια τῷ βίῳ ἐξειργάζοντο.
και εξασφάλιζαν πάρα πολλά αναγκαία αγαθά για τη ζωή τους.
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
Ενότητα 4η Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
Πλέομεν ὅσον τριακοσίους σταδίους
Πλέουμε περίπου τριακόσια στάδια
καὶ νήσῳ μικρᾷ καὶ ἐρήμῃ προσφερόμεθα.
και αγκυροβολούμε σ' ένα νησί μικρό και έρημο.
Μείναντες δὲ ἡμέρας ἐν τῇ νήσῳ πέντε, τῇ ἕκτῃ ἐξορμῶμεν
Κι αφού μείναμε στο νησί πέντε μέρες, την έκτη ξεκινούμε
καὶ τῇ ὀγδόῃ καθορῶμεν ἀνθρώπους πολλοὺς
και την όγδοη διακρίνουμε πολλούς ανθρώπους
ἐπὶ τοῦ πελάγους διαθέοντας,
να τρέχουν εδώ κι εκεί πάνω στη θάλασσα,
ἅπαντα ἡμῖν προσεοικότας καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ μεγέθη,
που έμοιαζαν με μας σε όλα και στο σώμα και στο ανάστημα
πλὴν τῶν ποδῶν μόνων·
εκτός μόνο από τα πόδια·
ταῦτα γὰρ φέλλινα ἔχουσιν·
γιατί αυτά τα είχαν κατασκευασμένα από φελλό·
ἀφ’ οὗ δή, οἶμαι, καὶ καλοῦνται Φελλόποδες.
γι’ αυτό το λόγο μάλιστα, νομίζω, και ονομάζονται Φελλόποδες.
Θαυμάζομεν οὖν ὁρῶντες οὐ βαπτιζομένους,
Απορούμε, λοιπόν, βλέποντάς τους να μη βουλιάζουν,
ἀλλὰ ὑπερέχοντας τῶν κυμάτων
αλλά να μένουν πάνω στα κύματα
καὶ ἀδεῶς ὁδοιποροῦντας.
και να βαδίζουν χωρίς φόβο.
Οἱ δὲ καὶ προσέρχονται καὶ ἀσπάζονται ἡμᾶς
Και αυτοί μας πλησιάζουν και μας καλωσορίζουν
ἑλληνικῇ φωνῇ λέγουσί τε
και μας λένε στα ελληνικά
εἰς Φελλὼ τὴν αὑτῶν πατρίδα ἐπείγεσθαι.
ότι βιάζονται (να φτάσουν) στη Φελλώ, την πατρίδα τους.
Μέχρι μὲν οὖν τινος συνοδοιποροῦσι ἡμῖν παραθέοντες,
Ως ένα σημείο, λοιπόν, μας συνοδεύουν τρέχοντας δίπλα μας,
εἶτα ἀποτρεπόμενοι τῆς ὁδοῦ βαδίζουσιν
και έπειτα, αλλάζοντας δρόμο, προχωρούν
εὔπλοιαν ἡμῖν ἐπευχόμενοι.
ευχόμενοι σε μας «καλό ταξίδι».
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
Ενότητα 5η Ο πλούτος της αττικής γης
Τῶν Ἀθήνησι προεστηκότων ἔλεγόν τινες
Μερικοί από τους ηγέτες της Αθήνας έλεγαν
ὡς γιγνώσκουσι μὲν τὸ δίκαιον,
ότι δήθεν γνωρίζουν το δίκαιο,
διὰ δὲ τὴν τοῦ πλήθους πενίαν
όμως λόγω της φτώχειας του λαού
ἀναγκάζονται ἀδικώτεροι εἶναι περὶ τὰς πόλεις.
αναγκάζονται να είναι άδικοι απέναντι στις (άλλες) πόλεις.
Ἐκ τούτου ἐπεχείρησα σκοπεῖν
Εξαιτίας αυτού επιχείρησα να διερευνήσω
εἴ πῃ δύναιντ’ ἂν οἱ πολῖται
αν θα μπορούσαν με κάποιο τρόπο οι πολίτες
διατρέφεσθαι ἐκ τῆς ἑαυτῶν.
να συντηρηθούν από τη χώρα τους.
Τοῦτο μὲν οὖν εὐθὺς ἀνεφαίνετό μοι 1
Άρχισα, λοιπόν, να σχηματίζω την εξής γνώμη,
ὅτι ἡ χώρα πέφυκεν
ότι δηλαδή η χώρα είναι από τη φύση της ικανή
οἵα πλείστας προσόδους παρέχεσθαι.
να παρέχει πάρα πολλούς πόρους/ έσοδα.
Αἱ μὲν γὰρ ὧραι ἐνθάδε πρᾳόταταί εἰσιν·
Γιατί οι εποχές εδώ είναι πάρα πολύ ήπιες·
ἃ δὲ πολλαχοῦ οὐδὲ βλαστάνει ἐνθάδε καρποφορεῖ.
και τα φυτά που σε πολλά μέρη ούτε καν φυτρώνουν καρποφορούν εδώ.
Ὣσπερ δὲ ἡ γῆ, οὕτω καὶ ἡ περὶ τὴν χώραν θάλαττα
Και όπως ακριβώς η γη έτσι και η θάλασσα γύρω από τη χώρα
παμφορωτάτη ἐστίν.
παράγει κάθε λογής αγαθά,
Καὶ μὴν ὅσαπερ οἱ θεοὶ
Και ασφαλώς, όσα, βέβαια, οι θεοί
ἐν ταῖς ὥραις ἀγαθὰ παρέχουσι,
αγαθά δίνουν σε κάθε εποχή
καὶ ταῦτα πάντα ἐνταῦθα πρῳαίτα τὰ μὲν ἄρχεται,
και αυτά όλα εδώ πάρα πολύ νωρίς αρχίζουν
ὀψιαίτατα δὲ λήγει.
και πάρα πολύ αργά σταματούν.
Πρὸς τούτοις καὶ ἀίδια ἀγαθὰ ἔχει ἡ χώρα.
Επιπλέον, η χώρα έχει και παντοτινά αγαθά.
Πέφυκε μὲν γὰρ λίθος ἐν αὐτῇ ἄφθονος,
Έτσι, από τη φύση υπάρχει σ’ αυτήν άφθονο μάρμαρο,
ἐξ οὗ κάλλιστοι μὲν ναοί, κάλλιστοι δὲ βωμοὶ γίγνονται,
από το οποίο γίνονται πάρα πολύ όμορφοι ναοί, πολύ ωραίοι βωμοί,
εὐπρεπέστατα δὲ θεοῖς ἀγάλματα.
και πολύ κομψά για τους θεούς αγάλματα.
Ἔστι δὲ καὶ γῆ ἣ σπειρομένη μὲν οὐ φέρει καρπόν,
Υπάρχουν όμως και μερικές περιοχές που, όταν καλλιεργούνται, δεν παράγουν καρπούς,
ὀρυττομένη δὲ πολλαπλασίους τρέφει ἢ εἰ σῖτον ἔφερε.
όταν όμως αξιοποιούνται για εξόρυξη, μπορούν να θρέψουν πολύ περισσότερους απ’ όσους θα έτρεφαν, αν καλλιεργούνταν.
Καὶ μήν ὑπάργυρός ἐστι.
Και ασφαλώς έχει κοιτάσματα αργύρου.
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
Ενότητα 6η Η ομορφιά δεν είναι το παν
῎Ελαφος εὐμεγέθης ὥρᾳ θέρους
Ένα μεγαλόσωμο ελάφι σε εποχή καλοκαιριού,
διψῶν παραγίνεται
καθώς διψούσε, φτάνει κοντά
ἐπί τινα πηγὴν διαυγῆ καὶ βαθεῖαν
σε κάποια καθαρή και βαθιά πηγή
καὶ πιὼν ὅσον ἤθελεν
και, αφού ήπιε όσο (νερό) ήθελε,
προσεῖχεν τῇ τοῦ σώματος ἰδέᾳ.
παρατηρούσε τη μορφή του σώματός του.
Καὶ μάλιστα μὲν ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν κεράτων
Και κυρίως επαινούσε τη φύση των κεράτων του
ὡς κόσμος εἴη παντὶ τῷ σώματι.
με την ιδέα ότι αυτά ήταν στολίδι για όλο το σώμα του.
Ἔψεγεν δὲ τὴν τῶν σκελῶν λεπτότητα
Αντίθετα, κατηγορούσε τα λεπτά του πόδια,
ὠς οὐχ οἵων τε ὄντων φέρειν πᾶν τὸ βάρος.
επειδή, κατά τη γνώμη του, δεν μπορούσαν να αντέξουν όλο το βάρος του.
Ἐν ᾧ δὲ πρὸς τούτοις ἦν,
Και ενώ ασχολούνταν με αυτά,
ὑλακή τε κυνῶν αἰφνιδίως ἀκούεται
ξαφνικά ακούγεται γάβγισμα σκυλιών
καὶ κυνηγέται πλησίον.
και κυνηγοί το πλησιάζουν.
Ὁ δὲ πρὸς φυγὴν ὥρμα
Αυτό άρχισε να τρέχει ορμητικά, για να ξεφύγει,
καὶ μέχρις ὅπου διὰ πεδίου ἐποιεῖτο τὸν δρόμον,
και όσο έτρεχε σε ομαλό έδαφος,
ἐσῴζετο ὑπὸ τῆς ὠκύτητος τῶν σκελῶν.
σωζόταν από την ταχύτητα των ποδιών του.
᾽Επεὶ δὲ εἰς πυκνὴν καὶ δασεῖαν ὕλην ἐνέπεσεν,
Όταν όμως έφτασε σε αδιαπέραστο και πυκνό δάσος,
ἐμπλακέντων αὐτῷ τῶν κεράτων ἑάλω,
επειδή του μπλέχτηκαν τα κέρατα, παγιδεύτηκε
πείρᾳ μαθὼν
και έμαθε εξ ιδίας πείρας
ὅτι ἄρα ἄδικος ἦν τῶν ἰδίων κριτὴς
ότι πράγματι ήταν άδικος κριτής των ατομικών του γνωρισμάτων,
ψέγων μὲν τὰ σῴζοντα,
γιατί κατηγορούσε αυτά που το έσωζαν,
ἐπαινῶν δὲ τὰ προδόντα αὑτόν.
ενώ επαινούσε αυτά που το πρόδωσαν.
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
Ενότητα 9η Ανυπέρβλητα πρότυπα
Ὁρῶν, ὦ Νικόκλεις, τιμῶντά σε τόν τάφον τοῦ πατρός
Επειδή βλέπω, Νικοκλή, ότι εσύ τιμάς τον τάφο του πατέρα σου
οὐ μόνον τῷ πλήθει καί τῷ κάλλει τῶν ἐπιφερομένων,
όχι μόνο με το πλήθος και τη λαμπρότητα των προσφορών σου,
ἀλλά καί χοροῖς καί μουσικῇ καί γυμνικοῖς ἀγῶσιν,
αλλά και με χορούς και με μουσικούς και αθλητικούς αγώνες,
ἡγησάμην χαίρειν Εὐαγόραν ὁρῶντα
θεώρησα ότι ο Ευαγόρας χαίρεται που βλέπει
τήν τε περί αὑτόν ἐπιμέλειαν
τη φροντίδα για τον εαυτό του
καί τήν σήν μεγαλοπρέπειαν
και τη μεγαλοπρέπεια των τιμών σου προς αυτόν,
εἴ τίς ἐστιν αἴσθησις τοῖς τετελευτηκόσιν
αν νιώθουν κάτι οι νεκροί
περί τῶν ἐνθάδε γιγνομένων.
για όσα γίνονται εδώ (στον κόσμο των ζωντανών).
Πολύ δ’ ἔτι πλείω χάριν ἔχοι ἄν,
Και θα όφειλε πολύ μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη,
εἴ τις δυνηθείη εἰπεῖν ἀξίως
αν κάποιος μπορούσε να μιλήσει όπως του αξίζει
περί τῶν ἐπιτηδευμάτων καί τῶν κινδύνων αὐτοῦ·
για τις αρχές της ζωής του και τις ριψοκίνδυνες πράξεις του·
εὑρήσομεν γάρ πάντα ποιοῦντα
γιατί θα διαπιστώσουμε ότι κάνουν τα πάντα
τούς φιλοτίμους καί μεγαλοψύχους τῶν ἀνδρῶν
οι φιλόδοξοι και γενναίοι άντρες
ὅπως καταλείψουσιν
φροντίζοντας πώς θα αφήσουν πίσω τους
ἀθάνατον τήν περί αὑτῶν μνήμην.
αθάνατη την υστεροφημία τους.
Τίς δέ οὐκ ἄν ἀθυμήσειεν,
Και ποιος δε θα στενοχωριόταν,
ὅταν ὁρᾷ μέν ὑμνουμένους
όταν βλέπει ότι υμνούνται
τούς περί τά Τρωϊκά γενομένους,
αυτοί που έζησαν τον καιρό των Τρωικών
προειδῇ δέ αὐτόν
ενώ για τον εαυτό του γνωρίζει εκ των προτέρων
μηδέποτε άξιωθησόμενον τοιούτων ἐπαίνων,
ότι ποτέ δε θα κριθεί άξιος για τέτοιους επαίνους,
μηδ’ ἄν ὑπερβάλλη τάς ἀρετάς ἐκείνων;
κι αν ακόμα ξεπεράσει τις αρετές εκείνων;
Αἴτιος δέ τούτων ὁ φθόνος·
Και αιτία γι’ αυτά είναι ο φθόνος·
οὕτω γάρ δυσκόλως πεφύκασίν τινες,
γιατί τόσο μικρόψυχοι είναι μερικοί από τη φύση τους,
ὥστε ἥδιον ἄν ἀκούοιεν
ώστε με μεγαλύτερη ευχαρίστηση θα άκουγαν
εὐλογουμένων
να επαινούνται εκείνοι,
οὕς οὐκ ἴσασιν εἰ γεγόνασιν,
τους οποίους δε γνωρίζουν αν έχουν πράξει,
ἤ τούτων ὑφ’ ὧν τυγχάνουσιν
παρά αυτοί από τους οποίους συμβαίνει
αὐτοί εὖ πεπονθότες.
να έχουν ευεργετηθεί οι ίδιοι.
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
Ὁρῶν, ὦ Νικόκλεις, τιμῶντά σε τόν τάφον τοῦ πατρός
Επειδή βλέπω, Νικοκλή, ότι εσύ τιμάς τον τάφο του πατέρα σου
οὐ μόνον τῷ πλήθει καί τῷ κάλλει τῶν ἐπιφερομένων,
όχι μόνο με το πλήθος και τη λαμπρότητα των προσφορών σου,
ἀλλά καί χοροῖς καί μουσικῇ καί γυμνικοῖς ἀγῶσιν,
αλλά και με χορούς και με μουσικούς και αθλητικούς αγώνες,
ἡγησάμην χαίρειν Εὐαγόραν ὁρῶντα
θεώρησα ότι ο Ευαγόρας χαίρεται που βλέπει
τήν τε περί αὑτόν ἐπιμέλειαν
τη φροντίδα για τον εαυτό του
καί τήν σήν μεγαλοπρέπειαν
και τη μεγαλοπρέπεια των τιμών σου προς αυτόν,
εἴ τίς ἐστιν αἴσθησις τοῖς τετελευτηκόσιν
αν νιώθουν κάτι οι νεκροί
περί τῶν ἐνθάδε γιγνομένων.
για όσα γίνονται εδώ (στον κόσμο των ζωντανών).
Πολύ δ’ ἔτι πλείω χάριν ἔχοι ἄν,
Και θα όφειλε πολύ μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη,
εἴ τις δυνηθείη εἰπεῖν ἀξίως
αν κάποιος μπορούσε να μιλήσει όπως του αξίζει
περί τῶν ἐπιτηδευμάτων καί τῶν κινδύνων αὐτοῦ·
για τις αρχές της ζωής του και τις ριψοκίνδυνες πράξεις του·
εὑρήσομεν γάρ πάντα ποιοῦντα
γιατί θα διαπιστώσουμε ότι κάνουν τα πάντα
τούς φιλοτίμους καί μεγαλοψύχους τῶν ἀνδρῶν
οι φιλόδοξοι και γενναίοι άντρες
ὅπως καταλείψουσιν
φροντίζοντας πώς θα αφήσουν πίσω τους
ἀθάνατον τήν περί αὑτῶν μνήμην.
αθάνατη την υστεροφημία τους.
Τίς δέ οὐκ ἄν ἀθυμήσειεν,
Και ποιος δε θα στενοχωριόταν,
ὅταν ὁρᾷ μέν ὑμνουμένους
όταν βλέπει ότι υμνούνται
τούς περί τά Τρωϊκά γενομένους,
αυτοί που έζησαν τον καιρό των Τρωικών
προειδῇ δέ αὐτόν
ενώ για τον εαυτό του γνωρίζει εκ των προτέρων
μηδέποτε άξιωθησόμενον τοιούτων ἐπαίνων,
ότι ποτέ δε θα κριθεί άξιος για τέτοιους επαίνους,
μηδ’ ἄν ὑπερβάλλη τάς ἀρετάς ἐκείνων;
κι αν ακόμα ξεπεράσει τις αρετές εκείνων;
Αἴτιος δέ τούτων ὁ φθόνος·
Και αιτία γι’ αυτά είναι ο φθόνος·
οὕτω γάρ δυσκόλως πεφύκασίν τινες,
γιατί τόσο μικρόψυχοι είναι μερικοί από τη φύση τους,
ὥστε ἥδιον ἄν ἀκούοιεν
ώστε με μεγαλύτερη ευχαρίστηση θα άκουγαν
εὐλογουμένων
να επαινούνται εκείνοι,
οὕς οὐκ ἴσασιν εἰ γεγόνασιν,
τους οποίους δε γνωρίζουν αν έχουν πράξει,
ἤ τούτων ὑφ’ ὧν τυγχάνουσιν
παρά αυτοί από τους οποίους συμβαίνει
αὐτοί εὖ πεπονθότες.
να έχουν ευεργετηθεί οι ίδιοι.
© Ελληνικός Πολιτισμός - Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου